مدرسه تفسیر بصرهمدرسه تفسیری بصره یکی از مدارس تفسیری دوران صدر اسلام است که توسط ابوموسی اشعری با اعتقادات خاص و معلوم خودش بنیان نهاد. ۱ - بانی مدرسه بصرهاین مدرسه را عبداللّه بن قیس معروف به ابوموسی اشعری (متوفای ۴۴) بنیان نهاد. ۱.۱ - اشعری در عصر خلفااو به سال ۱۷ که عمر مغیره را از ولایت بصره عزل کرد، به عنوان والی وارد آن شهر گردید. عثمان نیز ابتدا او را ابقا و پس از مدتی بر کنار کرد و او به کوفه رفت. عثمان وقتی سعید را از ولایت کوفه عزل کرد، ابوموسی را به این مهم گمارد. ۲ - برخورد امام علی با اشعریامیر مؤمنان (علیهالسّلام) او را عزل کرد، چه اینکه به سبب دوستی دیرینهای که بین او و معاویه بود، با معاویه رابطه پنهانی داشت. این نکته از وصیت معاویه به پسرش یزید درباره ابوبرده فرزند ابوموسی اشعری روشن میشود. ۲.۱ - نشانه انحراف اشعریابوموسی از امیر مؤمنان (علیهالسّلام) فاصله گرفته بود و در جنگ صفین هنگامی که به عنوان حکم برگزیده شد، رسوایی او آشکار گردید. هموست که نخست به اهل بصره فقه و قرائت قرآن آموخت. ۳ - تدریس قرآن اشعری در بصرهابن حجر میگوید: «تعدادی از تابعان و اتباع آنان، به دست او تربیت شدند». حاکم از ابورجاء چنین نقل کرده است: «قرآن را از ابوموسی اشعری در این مسجد -یعنی مسجد بصره- آموختیم؛ ما حلقهوار مینشستیم؛ چنانکه گویی اکنون او را در حالی که در دو لباس سفید است میبینم». ۴ - انحراف شدید در مکتب اشعریدر مکتب تفسیری او انحراف شدیدی وجود داشت و پس از او در بصره، زمینه برای رشد بسیاری از بدعتها و انحرافات فکری و عقیدتی به ویژه در مسائل اصول دین و امامت و عدل فراهم شد. ۴.۱ - قول شهرستانی درباره ویمحمد بن عبدالکریم شهرستانی میگوید: «از اتفاقات عجیبی که من شنیدم این است که ابوموسی اشعری (متوفای ۴۴) درست همان مطالبی را عنوان میکرد که نوهاش ابوالحسن اشعری (متوفای ۳۲۴) در مذهبش بیان میداشت. ۴.۲ - عقاید ابوموسی اشعری-همچنین میگوید:- میان عمرو بن عاص و ابوموسی گفتوگویی رخ داد: عمرو گفت: از کجا کسی را بیابم که از خدا به سوی او شکایت برم؟ ابوموسی گفت: من آن داور هستم. عمرو گفت: آیا خداوند چیزی را بر من مقدر میگرداند و سپس مرا به سبب انجام دادن آن عقاب میکند؟ ابوموسی گفت: آری. عمرو گفت: چرا؟ گفت: چون پروردگارت به تو ستم روا نمیدارد! عمرو ساکت شد و نتوانست پاسخی دهد!». ابوموسی مساله جبر در تکلیف را مطرح ساخت که جاهلیت عرب بر آن باور بودند، و بدینجهت عمرو نتوانست پاسخی بدهد. ۴.۳ - قول ابن ابیالحدید درباره فرزند اشعریابن ابیالحدید، ابوبرده فرزند ابوموسی اشعری را در زمره دشمنان و بدگویان امیر مؤمنان (علیهالسّلام) میشمرد و مینویسد: «این کینه را مستقیما از پدر به ارث برده و در او ریشه دوانیده است و جنبه جانبی و عارضی ندارد». ۵ - پانویس۶ - منبعمحمدهادی معرفت، تفسیر و مفسران، ج۱، ص۲۹۰-۲۹۱. ردههای این صفحه : جایگاه تفسیری تابعان | جایگاه تفسیری صحابه | مباحث تفسیری | مباحث قرآنی | مدارس تفسیر قرآن | مدرسه تفسیر بصره
|